Τα 7 ασυνήθιστα φαινόμενα που παρατηρεί το σώμα σου όταν έρχεται αντιμέτωπο με τον θάνατο.

Όταν αντιμετωπίζουμε κίνδυνο, το ανθρώπινο σώμα ενεργοποιεί μηχανισμούς αυτοάμυνας πιο περίπλοκους από ό,τι φανταζόμαστε. Είναι γνωστή η αντίδραση «μάχης ή φυγής», αυτή η στιγμιαία εκρηκτική ενέργεια που προκύπτει όταν η απειλή είναι άμεση. Ωστόσο, οι πρόσφατες επιστημονικές έρευνες μας αποκαλύπτουν ότι πίσω από αυτό το φαινόμενο κρύβονται άλλες, λιγότερο γνωστές αντιδράσεις επιβίωσης.

Σε καταστάσεις κινδύνου, αρκετοί μηχανισμοί δραστηριοποιούνται εν μέσω σιωπής. Κάποιοι από αυτούς οξύνουν τις αισθήσεις, άλλοι ανακουφίζουν από τον πόνο και μερικοί μεταβάλλουν την αντίληψη του χρόνου. Συγκεντρωτικά, όλοι αυτοί οι μηχανισμοί αποδεικνύουν την απίστευτη ικανότητα του ανθρώπινου σώματος να προστατεύει τον εαυτό του.

Ακολουθούν επτά απίθανες, αλλά επιστημονικά τεκμηριωμένες αντιδράσεις που αναδύονται όταν η ζωή μας βρίσκεται σε κίνδυνο.

Αλλαγή στην αντίληψη του χρόνου

Άτομα που έχουν βιώσει σχεδόν θανατηφόρες καταστάσεις συχνά περιγράφουν μια παράξενη αίσθηση: ο χρόνος φαίνεται να επιβραδύνεται, με τις στιγμές να επεκτείνονται υπερβολικά. Μια μελέτη από το Iowa College of Medicine αποκάλυψε ότι το 70% αυτών των ατόμων ανέφεραν αυτή την εμπειρία. Ωστόσο, πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο PLOS One δηλώνει ότι η αλλαγή δεν αφορά τον ίδιο τον χρόνο, αλλά την ικανότητά μας να τον θυμόμαστε. Σε συνθήκες έντονου φόβου, ο εγκέφαλος αποθηκεύει περισσότερες λεπτομέρειες, κάνοντάς μας να θυμόμαστε τις στιγμές ως πιο μακροχρόνιες.

Αντανακλαστικό του κρύου

Η επαφή με κρύο νερό στο πρόσωπο ενεργοποιεί το «θηλαστικό αντανακλαστικό κατάδυσης», που επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό και προσανατολίζει το οξυγόνο σε ζωτικά όργανα. Το φαινόμενο αυτό μελετήθηκε για πρώτη φορά από τον Βρετανό γιατρό Edmund Goodwin τον 18ο αιώνα και θεωρείται βασικός μηχανισμός που βοηθά τα θηλαστικά να επιβιώσουν όταν υπάρχει έλλειψη οξυγόνου. Σύγχρονες έρευνες, όπως αυτή του 2021 που δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Psychiatry, επισημαίνουν ότι η ενεργοποίηση αυτού του μηχανισμού μπορεί επίσης να μειώσει το άγχος, λειτουργώντας ως φυσικός ρυθμιστής του stress.

Περιορισμός του πόνου

Σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, ο πόνος μπορεί να ανασταλεί προσωρινά ώστε να εξασφαλιστεί η διαφυγή. Ο Δρ. Dan Baumgardt από το School of Psychology and Neuroscience του Πανεπιστημίου του Bristol εξήγησε στο The Conversation ότι ο πυρήνας periaqueductal gray (PAG) του εγκεφάλου παίζει κρίσιμο ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. «Έχεις νιώσει ποτέ κάτι καυτό στην κουζίνα και να καταλάβεις μόνο αργότερα την καυτή του θερμοκρασία;» σχολίασε, τονίζοντας ότι η δράση αυτή σχετίζεται με την προσωρινή αναστολή της αίσθησης του πόνου, ώστε να μην αφήσεις το αντικείμενο να πέσει.

Οπτική προσαρμογή στην απειλή

Ο φόβος ενεργοποιεί άμεσα τα μάτια, με αποτέλεσμα τη διαστολή της κόρης για την είσοδο περισσότερου φωτός, βελτιώνοντας την όραση. Έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2016 στο Journal of Traumatic Stress αποκάλυψε ότι άτομα με μετατραυματικό στρες παρουσιάζουν ακόμα μεγαλύτερη διαστολή της κόρης όταν εκτίθενται σε απειλητικές εικόνες, υποδεικνύοντας υπερευαισθησία στους ερεθισμούς του φόβου. Παράλληλα, προηγούμενες μελέτες έχουν συνδέσει την διάμετρο της κόρης με τη νοητική προσπάθεια, αποδεικνύοντας ότι υψηλές συγκεντρώσεις δραστηριότητας αποδίδουν μεγαλύτερη διαστολή στα μάτια, για τη συλλογή πληροφοριών.

Εφιάλτες ως εκπαιδευτικό εργαλείο

Σύμφωνα με μια μελέτη του 2019 από Ελβετούς και Αμερικανούς ερευνητές, οι εφιάλτες μπορεί να προετοιμάσουν τον εγκέφαλο για κίνδυνο, βελτιώνοντας τις αντιδράσεις φόβου κατά την εγρήγορση. «Τα όνειρα μπορεί να θεωρηθούν λειτουργική εκπαίδευση για τις μελλοντικές μας αντιδράσεις, προετοιμάζοντάς μας να αντιμετωπίσουμε πραγματικούς κινδύνους», δήλωσε ο ερευνητής Lampros Perogamvros.

Η μυρωδιά του φόβου

Μελέτη του 2008 που δημοσιεύθηκε στο Nature Proceedings ανέδειξε την ικανότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου να «αναγνωρίζει» το φόβο μέσω της όσφρησης. Οι συμμετέχοντες είχαν αυξημένη δραστηριότητα στην αμυγδαλή τους όταν μύριζαν ιδρώτα από ανθρώπους που βίωναν έντονο φόβο στη διάρκεια της πρώτης τους ελεύθερης πτώσης, ενώ ο ιδρώτας από σωματική προσπάθεια δεν προκαλούσε την ίδια αίρεση. Αυτά τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι ο φόβος μπορεί να μεταφέρεται ασυνείδητα μέσω των οσμών, ενεργοποιώντας μηχανισμούς συναγερμού χωρίς να κατανοούμε πλήρως την κατάσταση.

Ακούσια τρέμουλο

Το τρέμουλο που συνοδεύει τον φόβο δεν υποδηλώνει αδυναμία, αλλά αποτελεί αντίκτυπο της αδρεναλίνης που διαχέεται στο σώμα. Όταν ενεργοποιούνται οι μηχανισμοί επιβίωσης, οι μύες συσπώνται, ο καρδιακός ρυθμός επιταχύνεται και η ροή του αίματος ανακατευθύνεται προς περιοχές που απαιτούν άμεση ενέργεια. Σύμφωνα με το Fixel Institute for Neurological Diseases, αυτή η ξαφνική κινητοποίηση προκαλεί μια «υπερφόρτωση» ενέργειας, που εκφράζεται ως τρέμουλο. Είναι στην πραγματικότητα ένα μέσο με το οποίο το σώμα προετοιμάζεται για γρήγορη αντίδραση, είτε για να δράσει, είτε για να αντιδράσει σε κλάσματα δευτερολέπτου.

ΤΙ ΔΙΑΒΑΖΕΤΑΙ